Inzicht in de data van je thuisbatterij

Iedereen heeft het er tegenwoordig over; de thuisbatterij. Want zonnepanelen zijn niet meer rendabel dus moeten we in Nederland allemaal een thuisbatterij plaatsen. Anders heeft de investering die we jaren geleden gedaan hebben, nu geen nut meer. Althans, dat zijn teksten die ik voorbij zie komen in de media. Links en rechts vliegen de aanbiedingen je om de oren. Steeds hogere opslagcapaciteiten, verdienen op dynamische energiemarkt, btw terugvorderen, financiering tegen 0% rente en je stroomrekening naar €0,- per jaar. Dan kopen we allemaal een thuisbatterij, toch? Maar gelukkig worden er ook nog vragen gesteld voordat we overgaan tot aankoop. Die vragen krijg ik dagelijks en zijn volkomen terecht. Deze vragen komen voort uit het niet begrijpen van de basics van een thuisbatterij en het vast staren op financieel rendement.

Daarom dat ik je graag inzicht geef in de functionaliteit van een thuisbatterij. Dat doe ik aan de hand van mijn eigen installatie en verschillende scenario’s. Zo krijg jij hopelijk een beter beeld van de functies van een thuisbatterij en weet je écht wat je aanschaft wanneer je overgaat op een thuisbatterij.

De functionaliteit van een thuisbatterij klinkt simpel; het opslaan van stroom. Maar niets is minder waar. Een batterij met een Energie Management Systeem (EMS) is meer dan een grote AA batterij. We kunnen dan namelijk verschillende functies inschakelen waarop de batterij gaat acteren. Dat is natuurlijk mooi inzichtelijk gemaakt in een handige app. Deze app staat aan de basis van dit artikel.

Installatiedetails

Om iets meer inzicht te krijgen is het handig om te weten dat het gaat om een Enphase 5P batterij met 5 kWh opslagcapaciteit. De batterij is 1-fasig aangesloten en heeft een continue uitgangsstroom van 3.68kW. Daarbij is er 4200Wp aan PV-vermogen aanwezig welke 50/50 op oost en west zijn georiënteerd.

Meetspoelen in de groepenkast

Wanneer je zonnepanelen combineert met een thuisbatterij, wordt de groepenkast uitgebreid met een extra slimme module. Er wordt een energiemeter geplaatst die alle in- en uitgaande stromen van de meterkast inzichtelijk maken. Dit is de basis voor de werking van een slimme batterij. Wanneer je zonnepanelen op je woning hebt laten installeren, heb je waarschijnlijk ook een app waarop de data inzichtelijk is. Dan zie je alleen het vermogen en de totale opwekking van de zonnepanelen. Met een slimme energiemeter, i.c.m. een thuisbatterij, ziet de app er bij mij als volgt uit.

Zoals je ziet zijn er een aantal extra getallen bijgekomen. Nu kun je ook live zien wat er wordt geïmporteerd en geëxporteerd naar het elektriciteitsnet en wat mijn verbruik op dat moment is. Tot slot kun je zien wat de status van de batterij is en wat in totaal is opgeladen en is ontladen.

Eigen verbruik

Het profiel ”eigen verbruik” is redelijk voor de hand liggend. De batterij zal zoveel mogelijk eigen opgewekte zonne-energie gaan benutten voor je dagelijks gebruik. De batterij zal dus overdag, wanneer je weinig verbruik hebt, opladen. Wanneer de zon aan de horizon verdwijnt en jij energie gaat gebruiken, zal de batterij gaan ontladen om de nodige geïmporteerde energie te minimaliseren. Laten we mijn verjaardag als voorbeeld pakken. Die dag zag er als volgt uit:

De blauwe bol die je zit is de opgewekte zonne-energie. Het was een mooie zonnige dag waarop in totaal 13 kWh stroom is opgewekt. Je ziet dus dat de groene balkjes overdag naar beneden gaan. Dat betekent dat de batterij wordt opgeladen. Vanaf 13:00 verdwijnen de groene balkjes en veranderen deze naar grijs. Dit betekent dat de batterij vol is en de overtollige energie wordt geëxporteerd. In de avond zie je de groene balkjes omhoog schieten en oranje omlaag. Dit betekent dat er energie wordt gebruikt en dat de batterij die voorziet. Op het moment dat er grijze balkjes omhoog gaan, wordt er energie geïmporteerd en kan de batterij het niet alleen voorzien. Echter was ik op deze dag van huis en zien we dus weinig verbruik. Daardoor is er netto 3.7 kWh geëxporteerd naar het net en is er €0,- besteed aan energie die dag. Want mijn systeem heeft mijn verbruik kunnen dekken en heeft daarbij nog een buffer in de batterij gestopt. Daar heb ik mijn nachtverbruik mee kunnen dekken en begin ik met een halfvolle batterij aan 22 september.

AI-optimalisatie

Bij het profiel AI-optimalisatie wordt het echt interessant. Dan gaan alle kleuren balkjes voor het oog alle kanten op. Daarvan is alles te verklaren. Dit profiel is alleen in te stellen wanneer je een dynamisch energiecontract hebt. De batterij gaat dan namelijk acteren op basis van energieprijzen. Hoe een dynamisch energiecontract werkt en wat dat betekent voor de batterij lees je in dit artikel.

De day-ahead prijzen worden ingeladen en de uur-tot-uur prijzen nauwlettend in de gaten gehouden door de batterij. Op het moment dat er een grote delta bestaat tussen de goedkoopste uurprijs en duurste uurprijs per dag, gaat de batterij zich daar op voorbereiden. Op 16 maart 2025 zie je een groot verschil om 12:00 en om 19:00. Wanneer de prijs het goedkoopst is, zorgt de batterij dat hij leeg is. Dan gaat hij met de goedkope energie (gratis zelfs*) zijn capaciteit vullen. Wanneer de batterij vol is en de prijzen weer normaliseren, gaan de zonnepanelen energie leveren en exporteren het overschot. ’s Avonds wordt er energie gebruikt, maar niet uit de batterij. Want de batterij wil op 19:00 gaan ontladen omdat de prijs van elektriciteit op zijn hoogst is. Energie is ingekocht voor -€0.02 en verkocht voor €0.15. Hiermee is er een positief resultaat van €0,70 behaald op deze dag*. Het mooie hiervan is; ik heb hier zelf dus NIETS voor hoeven doen.

*Dit is niet geheel accuraat gezien er nog wordt gerekend met de spotprijs.

Extern Energie Management Systeem

Tot slot kun je ook nog een externe partij de batterij laten aansturen. Dat laat ik sinds enkele weken ook doen. Dat doe ik met mijn dynamische energiecontact leverancier: Frank Energie. Frank kan namelijk mijn batterij rechtstreeks aansturen op basis van de dynamische energieprijzen. Maar daar komt nog iets extra’s bij; de onbalansmarkt.

Onbalans- en de day-aheadmarkt worden vaak door elkaar gehaald. Maar beide markten werken heel anders. De day-aheadmarkt zegt het al een beetje. Een dag van te voren worden de uur-prijzen van de komende dag bekend gemaakt. Dan weet de batterij dus al de dag van te voren wat elk uur qua energietarief doet. Op basis daarvan kan de batterij al een plan maken voor de komende dag. Dit gebeurt dus standaard met profielkeuze AI-Optimalisatie van Enphase.

De onbalansmarkt daarentegen wordt op de dag zelf per kwartier bepaald. Want de onbalansprijs wordt bepaald aan de hand van de netcapaciteit, aanbod en vraag naar energie. Wanneer het elektriciteitsnet tekorten heeft, kan er een hele hoge prijs ontstaan voor energie. Dan wil de batterij dus gaan ontladen voor een hoge vergoeding. Maar de prijs kan ook negatief worden als het elektriciteitsnet overspoeld wordt door energie en er weinig afnemers zijn. Dan kan de batterij met een hoge vergoeding juist gaan opladen. Denk bijvoorbeeld aan een zonnige weekenddag wanneer er veel aanbod van groene energie is, maar weinig afname doordat iedereen van huis is.

Met een contract van Frank Energie ben ik dus actief op zowel de Epex (day-ahead) markt als op de onbalansmarkt. Ik heb aan Frank gevraagd om mijn batterij aan te sturen. Dat kan ook weer met twee profielen;

1. Zelfconsumptie plus
2. Handel

1. Zelfconsumptie Plus

Bij de functie ”zelfconsumptie plus” veranderd er niet veel ten opzichte van het profiel; Eigen Verbruik van mijn batterij zelf. Dan gaat de batterij prioriteit geven aan het gebruiken van zoveel mogelijk eigen opgewekte energie. Wanneer er ruimte is in capaciteit, zal de batterij wat energie kunnen gaan verhandelen. Dit heeft als voordeel dat je als consument de btw kan terugvorderen op je batterij, ook als je geen gebruik wil maken van energiehandelsmarkten.

2. Handel

Met het batterijprofiel ”handel” van Frank Energie verandert er wel veel ten opzichte van AI Optimalisatie. Want nu moet de batterij niet alleen rekening houden met de day-ahead prijzen, maar ook met de kwartier prijzen van de onbalansmarkt. Daarin continue de afweging maken waar op te gaan acteren. Want de prijs kan dus ineens heel hoog of laag worden. We pakken 19 mei als voorbeeld.

Op deze dag zien we namelijk een redelijk stabiele day-aheadmarktprijs heel de dag door. Dus daar zal de batterij niet veel rendement uit gaan halen. Echter was er op deze dag in de middag en laat in de avond een grote vraag naar energie. Dat zie je aan de geblokte blauwe lijn. Die schiet vier keer omhoog. Aan de rechterzijde van de grafiek zie je de prijs die daarbij hoort. De grijze lijn laat mijn batterijcapaciteit zien. In de middag reageert mijn batterij daar niet op, gezien de delta niet interessant genoeg lijkt te zijn voor financieel rendement. Mijn zonnepanelen zijn dus vooral de batterij aan het voeden. Maar laat op de avond zie je dat de batterij fors aan het ontladen is. Dat komt omdat de prijs per kWh naar bijna €1.80 schiet. Daarom gaat mijn batterij ontladen om dat resultaat te pakken.

Met deze acties heeft de batterij een totaal rendement behaald van €2.79,-. Frank vraagt natuurlijk ook een vergoeding voor de inspanningen die zij daarvoor leveren. Daarom zie je een netto resultaat van €1.92 wat daarmee rechtstreeks van mijn termijnnota af mag worden getrokken. De resultaten op basis van onbalans zijn erg instabiel en verschillen elke dag. Zo zie je dat ik op 18 mei bijvoorbeeld een resultaat van slechts €0.39 heb behaald. In totaal in de maand mei is het al €26,-. Het resultaat hangt ook af van je handelsprofiel. Dit kun je agressief doen of gematigd. Deze resultaten zijn op basis van een agressief handelsprofiel. Zie het als day-trading op de beurs. Agressief handelen heeft als voordeel dat je hogere rendementen kunt behalen, maar dat de batterij ook sneller op zijn levensduur kan afschrijven.

Welk profiel past bij jou?

Hopelijk heb ik je hiermee een klein beetje inzicht kunnen geven in de verschillende functionaliteiten van een batterij. Welk profiel het beste bij jou past is dus afhankelijk van het type energiecontract dat je hebt. Belangrijker nog is de manier waarop jij de batterij wil gaan gebruiken. Wil je maximaal (financieel) rendement behalen? Dan kies je voor AI-optimalisatie. Zie het als handelen op de beurs. Vind jij het belangrijk om zoveel mogelijk duurzame energie te gebruiken? Dan kies je voor eigen verbruik.

Momenteel kun je nog de btw terugvorderen op het aanschafbedrag van de batterij. Let echter wel op dat dit alleen mogelijk is als je een dynamisch energiecontract hebt en gaat handelen met energie. Dat doe je bijvoorbeeld net zoals ik bij onze partner Frank Energie. Dan kun je ook de batterij laten aansturen door Frank. Zo kun je ook gebruik gaan maken van handel op de onbalansmarkt. Frank Energie heeft ook een handige rekentool die je direct inzicht geeft in jouw maandelijkse besparing. Dit doet Frank op basis van jouw historische verbruik en de duurzame opwekkers die je bezit of wil gaan aanschaffen. Vul bijvoorbeeld eens 10 kWh opslagcapaciteit in bij je bestaande installatie. Dan zie je direct de impact van een thuisbatterij, makkelijk he?

Laat je informeren!

Ik heb je heel veel informatie gegeven over de functies van een thuisbatterij. Zoals je ziet zijn er veel functies en kun je verschillende keuzes maken. Ik begrijp volkomen dat je niet direct weet wat het beste bij je past. Laat je dus persoonlijk informeren door een adviseur. Die kijkt samen met je naar de wensen, het energieverbruik en de mogelijkheden die jouw woning biedt. Ga niet blind in op een online aanbod, want iedere situatie is anders. Daarnaast is een batterij installeren ook maatwerk. Het gaat om grote, zware apparaten die op een veilige manier moeten worden gemonteerd en aangesloten worden op jouw groepenkast.

Wil jij nou weten wat er in jouw situatie mogelijk is en wat een batterij kan betekenen voor de energienota? Neem dan vooral contact met me op of plan een vrijblijvend adviesgesprek in.